5/27/2009

Онлайн худалдаа

Ядуу буурай орнууд ч гэсэн эдүгээ асар хурдтай даяаршлагдаж буй дэлхийд мэдлэгийн хувьд хоцрогдолгүй явж чадаж байна. Жишээлбэл Монгол улс ядуу буурай орон мэт мөртлөө техник технологийн тал дээр хэрэглэж буй зүйлс, ярьж буй сэдвүүдээс нь харан ажиглахад үнэхээр маш өндөр түвшинд хүрч сэтгэж байгаа нь ажиглагдаж байна.
Хэдэн жилийн өмнө интернет гэж юу байдгийг мэддэггүй байсан монголчууд өдгөө дэлхийн нийтийн олон нийтийн сүлжээ сайт болох facebook, linkedin гэх мэтэд гишүүнээр бүртгүүлчихсэн web 2.0 технологийг бүрэн утгаар амьдралдаа хэрэглээд хэвшил болгочихсон бүр цаашлаад хувь хүнийхээ блогоороо дамжуулан PR-ийн мэдээлэл цацдаг болсон нь бизнесийн хөдөлгөгч нэг хүч болсон байна. Өнөөдөр манай улсад 500.000 орчим интернет хэрэглэгч байна гэсэн судалгаа байна.
Ийм учраас том зах зээл гэдэгийг ухаарсан сэргэлэн хүмүүс нь интернетд суурилсан олон бүтээгдэхүүн гаргасныг дурдахад e-business, e-commerce, e-book, e-library гэж явж байснаа давраад бүр цаашлаад e-government, цахим Монгол, гэх мэт вебд суурилсан бүтээгдэхүүн, шинэ үг хэллэгүүд бий болсоныг дор бүрнээ бид харж байгаа бизээ.
Би энэ удаад электрон худалдааны вэб дэлгүүр гэж юу болох, ямар ямар шаардлагуудыг хангасан байдаг, хэрэглэгчид энэ дэлгүүрээр үйлчлүүлснээр тэдэнд ямар ашигтай эцэст нь хэрэглэгч болон вэб дэлгүүрийн хооронд харилцан ашигтай ажиллахын тулд яах ёстой тухай бага ч болов зүйлсийг өгүүлэхийг чармайлаа. Дэлхий нийтийн хэрэглэгчид эдүгээ нүдээр харьж гараар тэмтэрч байж худалдаа хийдэг хэвшил нь өөрчлөгдөж шууд интернетээр хэрэгцээт бараа бүтээгдэхүүнийг шууд онлайнаар худалдаа хийхийг хүсдэг болсон, үгүй ядаж л дэлгүүр хэсч явахгүйгээр интернетээр сонголтоо хийчихээд л очиж худалдан авдаг заншил суужээ. Бидний зарим монголчууд онлайн худалдааг манайд хөгжихгүй учир хамгийн удаандаа монголд ганцхан цаг яваад очих газараа очиод л худалдаагаа хийчих болохоор бидэнд хэрэгцээгүй гэх зүйлсийг ярьдаг. Одоо байдал ямар байгааг харахад худалдан авах чадвар бүхий хүмүүсийн дийлэнхи нь интернетийг амьдралын нэг салшгүй хэсэг болгочихсон бүтэн өдрийн турш тэндээс мэдлэг, мэдээлэл, бараа бүтээгдэхүүний танилцуулгыг авдаг болсон. Тэр хүмүүст цаг зав хомс учир үйлдвэрлэгчид хэрэглэж буй мэдээллийн сувгаар нь дамжуулан бараа бүтээгдэхүүнээ зарахаас өөр боломжгүй болж ирж байна.
Онлайн худалдааны интернет суурилсан дэлгүүр:
Бизнесийн харилцагч түншүүдийн интернетийн сүлжээний дэмжлэгтэйгээр даяаршлагдсан зах зээл дээр борлуулагдаж буй бараа бүтээгдхүүн, үйлчилгээг хөгжүүлж боловсруулах, сурталчлах, борлуулах, хүргэж өгөх, үйлчлэх ба төлбөр тооцоо хийх зэрэг бүхий л процессыг ерөнхийд нь онлайн худалдаа гээд л ойлгочихож болно. Онлайн худалдааг интернетэд суурилсан веб программчлалын бүтээгдэхүүнийг ашиглаж хийдэг.
Онлайн худалдаа нь бүхий л бизнесийн дундын зуучлагчдыг бууруулж, тухайн бүтээгдэхүүний єртөг болон үнийг бууруулан борлуулалтыг нэмэгдүүлэх нэг сайн талтай байхаас гадна, хэрэглэгчидийн зүгээс бусад бараатай богино хугацаанд олон ижил төрлийн бүтээгдэхүүнтэй харьцуулсан сонголт хийх боломж нь бүрэн нээгдсэнээр онлайн худалдааны вэбд суурилсан дэлгүүрээр үйлчлүүлэгчдийн тоо харьцангуй ихэсч вэб дэлгүүрүүдийн чанартай чанаргүй программчлалын шийдэлийн тоо ч улам бүр нэмэгдэх болсон.
Манай улсад онлайн арилжаа vvсэж, хєгжих vндсэн хөшүүрэг болох онлайн тєлбєр тооцооны системийг ХХБ, Голомт банкууд болон тэдгээрийн системийг ашигладаг дэд банкууд нэвтрүүлчихсэн байгаа билээ. Пейпалын системийг ашиглаж бас болно.
Одоо компаниуд өөрийн зах зээлд борлуулж буй бүтээгдэхүүнээ онлайн худалдааны системд нэвтрүүлээгүй бол бизнесийн хөгжилөөс хэдэн шат хоцорч явж байна гэж өөрсдийгөө дүгнэх хэрэгтэй. Онлайн худалдааг эхлүүлэхээр шийдвэрлэсэн бол дараах шаардлагуудыг хангасан байх хэрэгтэй. Үүнд:
• Онлайн дэлгүүрийг хөнгөн дэд бүтэцийн асуудлыг шийдвэрлэх:
- Доорх аргуудаар вэбийг байгуулж болно. Вэб сайт зохиох энгийн хялбар хэрэгслүүдийг, бэлэн загвар темплетүүдийг ашиглах, өөрийн хувийн эсвэл гадны вэб сайт хийдэг хүнээр хийлгэх
- Вэб хуудасны сурталчилгаа И-мэйл зар сурталчилгаа, сайтыг нэгтгэхийн хамт сурталчлах сайтан дотор search engine байрлуулах
• Хэрэглэгчидэд үйлчлэхтэй холбоотой шаардлагууд
- Үйлчлэх: Нэгээс нэг рүү чиглэсэн уялдаа холбоог хөгжүүлэхэд тусалдаг хэрэглэгчийн үзүүлэлт буюу төрх, хувь хүнд зориулсан вэб хуудас ба урамшуулыг байгуулах замаар хэрэглэгчдэд үйлчлэх сайт дотроо Search Engine болон shopping card-г багтаасан байхаас гадна олон идэвхитэй каталогуудтай байх хэрэгтэй. Жишээлбэл http://www.biznetwork.mn/e-commerc дэлгүүр худалдах бараанийхаа нэр төрлийг сар тутам нэмэгдүүлэх бөгөөд худалдаагаа тойрсон мэдээлэл зугаа цэнгээний орчнуудыг болон урамшуулалуудыг сар болгон нэмэгдүүлэн шинэлэг санаа, шинэ барааг бүрдүүлсээр нэгэн томоохон порталыг бий болгон зах зээлд байршуулах хэрэгтэй.
- Байгууллагын хоорондох үйл ажиллагаатай холбоотой мэдээ мэдээлэл, сайтан доторх процессууд нь эмх цэгцтэй ойлгомжтой, төлбөрийн хүндрэлгүй үйлчилгээ үзүүлдэг, татвар шимтгэлийг автоматаар боддог, и-мэйл болон телемаркетинкаар дамжуулан янз бүрийн мэдэгдэлийг мэдэгддэг байх шаардлагатай.
- Дэмжиж туслахтай холбоотой шаардлагууд: Вэб сайтандаа онлайн туслагчтай, хэрэглэгчидтэй и-мэйлээр харилцах замаар тэдэнд туслах, сайттай холбоотой бусад холбоосуудыг байршуулах
• Вэб дэлгүүрийг удирдахтай холбоотой шаардлагууд:
- Удирдах панел: Вэб сайттай холбоотой статистик үзүүлэлтүүд (хэдэн удаа хандсан г.м) хямдрал болон бараа материалын тооллого данс, хэрэглэгчдийн тухай болон нягтлан бодохын системийг холбон гүйцэтгэх, вебийн ажиллагааг хариуцсан модератор ажилтантай байх, онлайн технологийг дэмжих нөөцийг сүлжээгээр хуваарилах гэх мэт шаардлагуудыг хангасан дэмжлэг үзүүлэгчтэй байх зэрэг орно.
- Хамгаалах: Хэрэглэгчид өөр өөрийн гэсэн нэвтрэх үгтэй, бусад процесууд болон вэбийн удирдлагыг кодлосон байхаас гадна firewall-р хамгаалагдсан байдаг. Электрон худалдааны вэб дэлгүүрийг эхлүүлэхэд дээрх шаардлагуудыг хангасан байх ёстойгоос гадна ашигтай ажиллахын тулд зарах зүйлээ зөв сонгох ёстой. Сүүлийн үед интернэтийг ашиглан хамгийн их хэмнэлт хийж, хэрэглэгчдэд сайн мэдээлэл хүргэж, єртгєє бууруулан, үнээ хямдруулж чадаж байгаа салбаруудад үнэт эдлэл, тєлбєрийн даалгавар гүйцэтгэх үйлчилгээ, харилцаа холбоо, зочид буудал, үл хєдлєх хєрєнгийн худалдаа болон программ хангамжийн зах зээл гэсэн 6 салбар орж байна. Эдгээр нь олон зуучлагчид болон шат дамжлагыг халж чадаж байгаа юм.
Энэ бүгдээс эцэст хэлэхэд онлайн худалдааны вэб дэлгүүрийг хэрэглэгч нар их ашиглах болсноор өөрт хэрэгтэй байгаа зүйлсээ орон зайн болон цаг хугацааны ямар нэг хязгаарлалтгүйгээр олж авч чадахын зэрэгцээ цаг хугацааны болон эд мөнгөний зардлыг маш их хэмжээгээр бууруулж чадаж байгаа дэлхий нийтийн соёл бэлээхэн байна. Харин нөгөө талаас худалдан борлуулагчдын зүгээс хэрэглэгчдийн энэ их хүсэл хэрэгцээ шаардлагыг хангаж ашиг орлогоо нэмэгдүүүлэхийн тулд дээр дурдсан шаардлагуудыг маш сайн хангаж чадах онлайн худалдааны системийг бий болгосон цагт сая хоёр талын харилцан ашигтай ажиллаж чадна. Монголд маш олон онлайн худалдааны систем байна. Жишээ нь http://www.tedy.mn гээд л байж л борлуулалт нь одоогоор хангалттай бус буй маркетингийн үр дүнгүй бодлоготой би хувьдаа холбож ойлгодог. Синглтончууд бид ч бас онлайн худалдаанд өөрсдийн оюун ухаан, мэдлэг туршлага, хүч бололцоогоо дайчлан шинэ системийг гаргасан билээ.

2 comments:

Жавхлан said...
This comment has been removed by the author.
Шаарийбуу said...

Онлайн худалдааны систем хийх ажил байгаа юм аа маш чухал та туслаа ч тэгэх үү? ecommerce нэг байгууллагын хувьд энэ маань тэгээд ангийн ажил маань юм л даа.